Διαταραχές άρθρωσης

Πρόκειται για μια διαταραχή όπου το παιδί αδυνατεί να αρθρώσει σωστά έναν η περισσότερους ήχους στην ομιλία του. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε λόγω λανθασμένης τοποθέτησης των αρθρωτών της ομιλίας (γλώσσα, χείλη, δόντια κτλ.) (παράδειγμα 1) είτε λόγω κάποιας ανατομικής δομικής ανωμαλίας (κακή σύγκλιση δοντιών, κοντός χαλινός κτλ.) (παράδειγμα 2).

Παράδειγμα 1

Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί δε μπορεί να προφέρει σωστά το φώνημα /σ/, αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί το παιδί τοποθετεί τη γλώσσα του σε λάθος σημείο (για την ορθή παραγωγή του φωνήματος /σ/, η γλώσσα θα πρέπει να βρίσκεται πίσω από τα δόντια και τα χείλη να σχηματίζουν χαμόγελο). Τα περισσότερα παιδιά το αντικαθιστούν με το φώνημα /θ/.

Παράδειγμα 2

Για παράδειγμα όταν ένα παιδί δε μπορεί να προφέρει το φώνημα /ρ/, αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί το παιδί έχει κοντό χαλινό. Ο χαλινός της γλώσσας είναι ένας μεμβρανώδης ιστός κάτω από τη γλώσσα ο οποίος την κρατά στο κάτω μέρος του στόματος.
Αν ο χαλινός είναι κοντός, η ανύψωση της γλώσσας στον ουρανίσκο δεν είναι εφικτή.
Για την ορθή παραγωγή του φωνήματος /ρ/ η γλώσσα θα πρέπει να ακουμπήσει τον ουρανίσκο.

Ηλικίες κατάκτησης φωνημάτων

Ο πρώτος ήχος που παράγει ένα παιδί με τη γέννηση του είναι το κλάμα. Είναι το μόνο μέσο που διαθέτει αρχικά για να επικοινωνήσει λεκτικά με τα άτομα που είναι γύρω του. Με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να αναπτύσσεται το βάβισμα, που είναι διάφοροι ήχοι που παράγει το παιδί, προκειμένου να επικοινωνήσει, χωρίς όμως να συνδέονται αυτοί οι ήχοι μεταξύ τους για να σχηματίσουν λέξεις. Στη συνέχεια το παιδί αρχίζει να μουρμουρίζει χρησιμοποιώντας τους ήχους /μ, π, μπ/ στην ηλικία των 6 μηνών. Στην πλειοψηφία των παιδιών η ομιλία αρχίζει να αναπτύσσεται με σχηματισμένες λέξεις μετά το πρώτο έτος της ζωής τους. Το λεξιλόγιο αυξάνεται σταδιακά και οι λέξεις αρχίζουν να παράγονται ακόμα πιο καθαρά με την πάροδο του χρόνου.

• Στην ηλικία των 2,5-3 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα φωνήματα και τα συμπλέγματα /μ, π ,τ, κ, μπ, γκ/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 3 -3,5 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα φωνήματα και τα συμπλέγματα /γ, χ, ντ/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 3,5-4 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα φωνήματα και τα συμπλέγματα /φ, β, σ, ζ, λ, σπ, πλ, κλ, βλ, κν, πν, πκ, νγ/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 4-4,5 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα φωνήματα και τα συμπλέγματα /θ, δ, φλ, στ, σκ, ψ, ξ, χτ, κρ, δγ, ζμ, μν/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 4,5-5 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα συμπλέγματα /τσ, ντζ, σφ, βρ, ντρ, χν, ζγ, φτ/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 5-5,5 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα φωνήματα και τα συμπλέγματα /ρ, ν , γλ, γρ, στρ/ μέσα στις λέξεις.
• Στην ηλικία των 5-5,5 ετών τα παιδιά παράγουν καθαρά τα συμπλέγματα /δρ, θρ, χτρ/ μέσα στις λέξεις

Να σημειωθεί ότι δεν ακολουθούν όλα τα παιδιά την ίδια πορεία ανάπτυξης. Κάθε παιδί έχει τα δικά του χρονολογικά ορόσημα κατάκτησης των φωνημάτων και των συμπλεγμάτων, τα οποία ορόσημα μπορεί να αποκλίνουν από τα προαναφερθέντα. Η ηλικία η οποία είναι καθοριστική για την μετέπειτα εξέλιξη του παιδιού είναι ηλικία των 5-5.5 ετών. Στην ηλικία αυτή το παιδί πρέπει να παράγει καθαρά όλα τα φωνήματα και τα συμπλέγματα ώστε να μην επηρεαστεί η μετέπειτα μαθησιακή του διαδικασία και μεταφερθούν και στο γραπτό λόγο οι προφορικές του δυσκολίες. Η έγκαιρη αντιμετώπιση τους οδηγεί στην μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών.