Σύνολο υπηρεσιών για παιδιά με διαταραχές λόγου και ομιλίας

Με βάση τα τυπικά στάδια ανάπτυξης ένα παιδί 2,5 ετών θα πρέπει να έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50-250 λέξεις. Σε αυτήν την ηλικία τυπικά θα πρέπει να χρησιμοποιεί κατά τον προφορικό του λόγο απλές ολοκληρωμένες προτάσεις (π.χ. «Μαμά θέλω βόλτα»), να λέει το όνομά του, να απαντά σε απλές ερωτήσεις και να ονομάζει οικεία αντικείμενα (όχι απαραίτητα με καθαρή άρθρωση).

Σε αυτή την ηλικία μας ενδιαφέρει αρκετά η αντίληψη του παιδιού (η αντίληψη προηγείται της έκφρασης) και στην συνέχεια θα πρέπει να ελέγξουμε τη γλωσσική του ικανότητα. Γι’ αυτό θα πρέπει το παιδί:

• Να δείχνει το αντικείμενο ή την εικόνα που του ζητάμε (π.χ. «δείξε μου το μπαλόνι»)
• Να δείχνει τα μέρη του σώματος και τα ρούχα του
• Να ακολουθεί απλές εντολές (π.χ. «φέρε μου το αρκουδάκι»)
• Να μιμείται ήχους ζώων ή αντικειμένων
• Να γυρίζει στο όνομα του ή όταν του απευθύνετε το λόγο

Θα πρέπει λοιπόν να ανησυχήσετε όταν το λεξιλόγιο του παιδιού σας παραμένει σταθερό (< 15 λέξεων), δεν εμπλουτίζεται πλησιάζοντας την ηλικία των 3 ετών και δυσκολεύεται στις παραπάνω δεξιότητες.

Με βάση τα τυπικά στάδια ανάπτυξης ένα παιδί 4,5 ετών είναι σε θέση να προφέρει καθαρά όλα τα σύμφωνα της ελληνικής γλώσσας, με εξαίρεση κάποια συμπλέγματα ( /τσ/, /ντζ/, /σφ/, /χν/, /ζγ/, /φτ/) καθώς και το φώνημα /ρ/ και τα συμπλέγματά του /δρ/, /φρ/ κ.τ.λ. Σε περιπτώσεις όπου το παιδί δυσκολεύεται σε μεγάλο βαθμό να κατακτήσει τους ήχους και η ομιλία του είναι δυσκατάληπτη, καλό είναι να αξιολογηθεί από έναν λογοθεραπευτή.

Να σημειωθεί ότι δεν ακολουθούν όλα τα παιδιά την ίδια πορεία ανάπτυξης. Κάθε παιδί έχει τα δικά του χρονολογικά ορόσημα κατάκτησης των φωνημάτων και των συμπλεγμάτων τα οποία μπορεί να αποκλίνουν από τα προαναφερθέντα. Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη σημασία στην ηλικία των 5- 5.5 ετών, η οποία είναι καθοριστική για την μετέπειτα εξέλιξη του παιδιού. Στην ηλικία αυτή το παιδί θα πρέπει να παράγει καθαρά όλα τα φωνήματα και τα συμπλέγματα ώστε να μην επηρεαστεί η μετέπειτα μαθησιακή του διαδικασία και μεταφερθούν και στο γραπτό λόγο οι προφορικές του δυσκολίες.

Στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει κάποιο οργανικό αίτιο (π.χ. κοντός χαλινός), η κατάκτηση του φωνήματος /ρ/ αναμένεται συνήθως στην ηλικία των 5 – 5,5 ετών. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κατακτηθεί και σε μικρότερη ηλικία ενώ σε κάποιες άλλες μπορεί να κατακτηθεί και μέχρι την ηλικία των 7 ετών. Καλό θα ήταν το παιδί να έχει κατακτήσει τη φωνούλα /ρ/ πριν την είσοδό του στο Δημοτικό, αποφεύγοντας έτσι τα “πειράγματα” των συνομηλίκων καθώς και τις πιθανότητες να παγιωθεί η δυσκολία στον προφορικό λόγο του παιδιού μας.

Πολλά παιδία στην ηλικία των 2-3 ετών εμφανίζουν συμπτώματα τραυλισμού. Πρόκειται για μια περίοδο ‘φυσιολογικού’ ή ‘εξελικτικού’ τραυλισμού, δηλαδή είναι μια εξελικτική φάση στην ανάπτυξη του λόγου όπου το παιδί επαναλαμβάνει λέξεις ή συλλαβές. Αυτό συμβαίνει γιατί οι απαιτήσεις του παιδιού για ευφράδεια λόγου, με τις δυνατότητές του, δεν ταυτίζονται. Σε αυτή την περίπτωση τα συμπτώματα υποχωρούν χωρίς θεραπευτική παρέμβαση.

Στις περιπτώσεις όμως που τα συμπτώματα του τραυλισμού κρατάνε περισσότερο από 3 μήνες και αντί να υποχωρούν γίνονται επίμονα, ενδέχεται να πρόκειται για κάτι περισσότερο από μια εξελικτική φάση στην ανάπτυξη του λόγου που ενδεχομένως να εξελιχθεί σε διαταραχή ροής της ομιλίας.

Κρίνεται απαραίτητο λοιπόν, κάθε παιδί που εμφανίζει επίμονα τραυλικά συμπτώματα που έχουν διάρκεια άνω των 3 μηνών να αξιολογηθεί από Λογοθεραπευτή όσο νωρίτερα γίνεται, ώστε να διαγνωστεί έγκαιρα η φύση και η έκταση του τραυλισμού.

Η πρώιμη αξιολόγηση του παιδιού και η πρώιμη παρέμβαση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να επανέλθει η αυθόρμητη ροή στην ομιλία του. Έτσι το παιδί δεν θα είναι αναγκασμένο να βιώνει την αφόρητη συναισθηματική πίεση της διαφορετικότητας του ή τις αντιδράσεις των συνομηλίκων του κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής του πορείας.

Η γλωσσική ετοιμότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας αποτελεί έναν προγνωστικό δείκτη για την ομαλή προσαρμογή τους στο σχολείο καθώς και για την ευχερέστερη εκμάθηση της πρώτης Γραφής και της πρώτης Ανάγνωσης. Άρα, μια διαταραχή στο λόγο, η οποία δεν έχει αντιμετωπιστεί έγκαιρα πολύ πιθανό να επηρεάσει τη τους σχολική επίδοση.

Απάντηση στην σχολική ετοιμότητα

Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που συνήθως τα συμπτώματά του γίνονται εμφανή στην ηλικία των 30 μηνών. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη και στερεότυπη συμπεριφορά. Με τον καιρό, καθώς τα συμπτώματα γίνονται περισσότερο εμφανή, το παιδί αποτυγχάνει να αναπτύξει λεκτικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.

Αν και ο αυτισμός δεν θεραπεύεται, υπάρχουν θεραπευτικές παρεμβάσεις που βοηθούν τα άτομα με αυτισμό να αναπτύξουν κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους. Η πρώιμη παρέμβαση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες της λειτουργικότητας του παιδιού.

Το κέντρο ας συνεργάζεται με όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Μέσω των ασφαλιστικών ταμείων είναι δυνατόν να καλύψετε όλο το χρηματικό ποσό για τις θεραπείες ή ένα μέρος αυτού. Η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθήσετε είναι η εξής:

• Θα πρέπει να πάρετε έγκριση για τις θεραπείες από κάποιο δημόσιο φορέα
  – Κέντρο Ψυχικής Υγείας (Βαλαωρίτου 35, 26510-35891/26510-38919)
  – Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων Γ. Χατζηκώστα
  – Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο (3ο χλμ Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – Αθηνών, 26510-67388)
  – Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων
• Να σας εγκρίνει τις θεραπείες ο ελεγκτής ιατρός του ταμείου σας
• Να ξεκινήσετε τις θεραπείες στο κέντρο μας και με την απόδειξη μας, την βεβαίωση της έγκρισης και κάποια άλλα δικαιολογητικά να τα καταθέτετε κάθε τέλος του μήνα στο τμήμα παροχών του ταμείου σας
• Το ασφαλιστικό σας ταμείο θα σας καταθέτει τα χρήματα που δικαιούστε για τις θεραπείες στον τραπεζικό σας λογαριασμό

Με την πρώιμη παρέμβαση τα παιδιά ηλικίας 2 -5 ετών μπορούν σχετικά εύκολα να ανακάμψουν τις γλωσσικές τους δυσκολίες, με σωστή και μεθοδευμένη παρέμβαση. Αυτό συμβαίνει διότι η ηλικία 2-5 ετών θεωρείται η πιο εύκαιρη και η πιο κρίσιμη για παρέμβαση, λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου. Η πρώιμη παρέμβαση επιτρέπει την πιο εύκολη και αποτελεσματική αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί.

Γενικά οι γονείς θα πρέπει να λειτουργούν έχοντας υπόψη τους την έγκαιρή παρέμβαση σε προβλήματα λόγου και ομιλίας πριν αυτά διογκωθούν και χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Με βάση το γενικό αυτό κανόνα, οι γονείς όπως και οι εκπαιδευτικοί παιδιών μικρής ηλικίας, θα πρέπει να είναι σε θέση, μόλις εντοπίσουν κάποιες δυσκολίες, να παραπέμψουν ένα παιδί για αξιολόγηση σε ένα Λογοθεραπευτή. Με τον τρόπο αυτό ενεργούν αποτελεσματικά, προληπτικά και ιδιαίτερα ευοίωνα για το μέλλον του παιδιού

• Δυσκολεύεται να κατανοήσει αυτά που του λέτε, δεν αντιδρά κατάλληλα στις οδηγίες που του δίνετε
• Η άρθρωσή του δεν έχει ‘καθαρίσει’, δεν προφέρει σωστά όλα τα σύμφωνα
• Δυσκολεύεται να επαναλάβει πολυσύλλαβες λέξεις και μεγάλες προτάσεις
• Το λεξιλόγιό του δεν είναι το ίδιο πλούσιο με άλλα παιδιά της ηλικίας του. Παρότι πηγαίνει στον παιδικό κάνει φράσεις με μόνο 2-3 λέξεις, χωρίς να χρησιμοποιεί άρθρα, προθέσεις ή άλλα γραμματικά στοιχεία
• Δυσκολεύεται να αφηγηθεί κάτι που του συνέβη ή μια ιστορία (π.χ. πώς πέρασες στο σχολείο;)
• “Κολλάει” και επαναλαμβάνει πολλές φορές την αρχή μιας πρότασης ή μιας λέξης
• Εκδηλώνει συχνά νεύρα, ξεσπάσματα, απογοήτευση χωρίς προφανή λόγο

Πολλά παιδιά μπορεί να εκδηλώνουν 1 ή 2 συμπτώματα χωρίς αυτό να υποδεικνύει κάποια δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου. Εάν ωστόσο το παιδί σας εκδηλώνει κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα και αυτό σας ανησυχεί, επισκεφτείτε έναν λογοθεραπευτή ζητώντας αξιολόγηση των δυσκολιών του.